Porty naczyniowe  

  Pacjenci z przewlekłymi schorzeniami, wymagający regularnego podawania leków drogą dożylną, narażeni są na bardzo nieprzyjemne doznania wynikające z kaniulacji naczyń krwionośnych. Wielokrotnie powtarzane zastrzyki powodują ból, odczyn zapalny i doprowadzają do przewleklego uszkodzenia obwodowego układu żylnego. Dodatkowo niektóre leki działają silnie drażniąco na układ naczyniowy, a podane poza naczynie mogą doprowadzić do martwicy skóry i tkanki podskórnej, powstania trudnogojących się owrzodzeń, co potęguje doznania bólowe. Wynalezienie i wprowadzanie do praktyki klinicznej portów naczyniowych od lat 70-tych XX wieku, doprowadziło do znacznego zredukowania objawów niepożądanych związanych z powtarzalnymi iniekcjami dożylnymi, a co za tym idzie poprawiło w znacznym stopniu komfort życia przewlekle chorych.

 

Co to jest port naczyniowy? 

   Port naczyniowy to proste urządzenie, wszczepialne pacjentowi pod skórę, które na stałe połączone jest z dużym tzw. centralnym naczyniem żylnym. System ten składa się z dwóch elementów: zbiornika nazywanego komorą portu, który za pośrednictwem specjalnego kołnierza połączony jest z cewnikiem wprowadzonym do naczynia krwionośnego. Komory portów wykonuje się z różnych materiałów, najczęściej tytanu lub specjalnych biokompatybilnych tworzyw sztucznych. Najważniejszą częścią komory portu jest specjalna silikonowa membrana, którą można nakłuwać wielokrotnie (1500-3000 razy), a która po wyjęciu igły samoistnie się zasklepia. Cewniki łączące komorę portu z naczyniem żylnym wykonane są z silikonu lub poliuretanu.

 

Gdzie wszczepia się port naczyniowy?

 Cewnik wprowadza się przez żyłę szyjną wewnętrzną lub podobojczykową do żyły głównej górnej, do miejsca w którym żyła uchodzi do serca. Takie umiejscowienie końca cewnika ze względu na kaliber żyły i ilość przepływającej krwi, stwarza bardzo korzystne warunki do podawania leków. Komorę portu łączy się z cewnikiem i wszczepia najczęściej pod prawym lub lewym obojczykiem.

 

Jak długo trwa procedura wszczepiania portu?

 Port naczyniowy wszczepia się w warunkach sali operacyjnej z szczególnym zachowaniem zasad aseptyki. Procedura wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym i zajmuje od kilkunastu do kilkudziesięciu minut.

 

Jakie są wskazania do implantacji portu naczyniowego?

  Wskazaniem do wszczepienia portu naczyniowego jest każda choroba, która wymaga przewleklego podawania leków drogą dożylną. Systemy dostępu naczyniowego implantuje się najczęściej pacjentom z chorobą nowotworową, leczonych cytostatykami, osobom żywionym pozajelitowo, chorym z astmą oskrzelową. Zastosowanie portów u osób przyjmujących "chemię" jest nie do przecenienia, gdyż leki te w bardzo krótkim czasie uszkadzają obwodowy układ żylny przysparzając dodatkowych ( poza działaniami ubocznymi wynikającymi ze swojego działania) cierpień pacjentom.

 

Jakie są powikłania związane z implantacją portu naczyniowego?

 Powikłania związane z wszczepieniem portu naczyniowego, ze względu na czas, w jakim mogą się pojawić od procedury implantacji, dzielą się na wczesne i późne. Do powikłań wczesnych zalicza się: niezamierzone nakłucie naczynia żylnego lub tętniczego z następowym krwiakiem, krwiak w miejscu wszepienia portu, odma opłucnowa, infekcje. Powikłania późne mogą manifestować się nawet po kilku latach od implantacji i przebiegają pod postacią: zakażenia skóry i tkanki podskórnej w okolicy portu, zakażenia samego portu, częściowej lub całkowitej niedrożności cewnika lub zakrzepicy żyły szyjnej lub podobojczykowej. Wymienione powikłania są rzadkie (2-3%). Częściej występuje jedynie częściowa niedrożność cewnika portu (20%), która polega na tym, że nie można zaaspirować krwi przez port, natomiast podawanie leków nie sprawia problemów. W przypadku całkowitej niedrożności (nie można pobrać krwi ani podać przez port leku) port należy wymienić.

 

Jak długo można używać portu naczyniowego?

Tak długo, jak potrzeba. Jeśli nie obserwujemy powikłań, to system jest używany tak długo, jak życzy sobie tego pacjent. Przeciętnie pacjenci korzystają z portu przez kilka lat, ale zdarzają się chorzy, u których udaje się utrzymać prawidłowo funkcjonujący port przez kilkanaście lat.

 

Jakie badania wymagane są przed wszczepieniem portu naczyniowego?

   Przed implantacją systemu dostępu naczyniowego rutynowo wykonuje się zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej oraz badanie krwi na morfologię i hemostazę (układ krzepnięcia). Parametrami granicznymi niezbędnymi dla bezpiecznego wszczepienia portu są: poziom płytek krwi > 60.000, leukocytoza powyżej 4000 ale nie większa niż 10.000, minimalny poziom neutrofili 1000, wskaźnik protrombinowy nie mniejszy niż 60%.