ZAKRES USłUG

 Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (age-related macular degeneration - AMD) to choroba prowadząca do trwałych zmian w siatkówce i naczyniówce, w wyniku których dochodzi do nieodwracalnej, częściowej lub prawie całkowitej utraty widzenia. Występuje w dwóch postaciach - łagodniejszej o powolnym przebiegu, tzw. postaci suchej (80-90% chorych) lub często bardzo szybko przebiegającej - postaci wilgotnej (10-15% chorych). Choroba dotyczy osób po 50 roku życia. Szacuje się , że na świecie choruje obecnie 30 - 40 mln osób, w Polsce 1,2 - 1,5 mln osób, a dane statystyczne wskazują na wzrastającą tendencję zachorowalności na AMD. Do czynników ryzyka wystąpienia AMD zalicza się: predyspozycje genetyczne, zaawansowany wiek, płec (kobiety częściej), rasę (biała częściej), kolor tęczówki (osoby z niebieskimi tęczówkami częściej zapadają na AMD), nadciśnienie tętnicze, cykrzyca, otyłośc, palenie tytoniu (6-krotnie zwiększa ryzyko wystąpienia choroby).

 Utrata widzenia w AMD spowodowana jest odkładaniem się produktów przemiany materii nabłonka barwnikowego siatkówki (RPE) co jest wynikiem niewydolności mechanizmów oczyszczających. W pierwszym etapie powstają druzy. W skutek  nieprawidłowej przewlekłej reakcji zapalnej dochodzi do zaniku RPE - zanik geograficzny w postaci suchej AMD. W części przypadków wskutek nieprawidłowego odżywienia siatkówki dochodzi do wytwarzania nieprawidłowych naczyń krwionośnych (neowaskularyzacja naczyniówkowa CNV) z pękaniem nowowytworzonych naczyń i krwotokami, co doprowadza do trwałego  uszkodzenia siatkówki (postac wysiękowa AMD). Zanik komórek nerwowych siatkówki jest nieodwracalny, nie istnieje leczenie pozwalające na odzyskanie dobrego widzenia. Niezmiernie ważne są więc działania profilaktyczne, które mają na celu zahamowanie postępu choroby.

 Objawy kliniczne zależne są od rodzaju AMD. We wczesnym okresie postaci suchej AMD zmiany mogą by niedostrzegalne dla pacjenta. Z czasem w centralnej częsci pola widzenia obraz zaczyna się rozmywać,  linie proste zakrzywiają się, pogarsza się kontrast, a przedmioty na które patrzy pacjent stają się coraz mniej wyraźne. W postaci wysiękowej zmiany mają charakter bardziej gwałtowny. W ciągu kilku dni może dojść do nieodwracalnej utraty widzenia.

Jak zapobiegać i hamować rozwój AMD?

 Stosowanie preparatów zawierających karotenoidy (luteinę i zeoksantynę) oraz witaminy pełniące rolę przeciwutleniaczy, które "wymiatają" wolne rodniki uszkadzające siatkówkę oka (witaminy C i E).  Źródłem karotenoidów są np. szpinak, sałata czy  brokuły. Istnieje na rynku farmaceutycznym wiele preparatów stanowiących uzupełnienie diety, które w swoim składzie zawierają luteinę krystaliczną.  Dzienna dawka luteiny u dorosłego wynosi  6 - 14 mg,  witaminy C 500 mg  oraz witaminy E 200 - 400 mg.

 W przypadku postaci wysiękowej AMD najnowszą i najbardziej obiecującą metodą leczenia są iniekcje do ciała szklistego preparatów anty-VEGF (Lucentis). Są to zmodyfikowane przeciwciała, które po podaniu do oka powodują zahamowanie wzrostu nieprawidłowych naczyń, co może spowodować zatrzymanie postępu choroby a nawet poprawę ostrości wzroku. Kwalifikacja do podania (seria 3 zastrzyków w odstępach miesięcznych) preparatu Lucentis odbywa się po wykonaniu angiografii fluoresceinowej  i OCT (optyczna koherentna tomografia siatkówki). Od maja 2013 roku stosujemy również najnowszy lek z grupy anty-VEGF  o nazwie Eylea.

 Podanie leku odbywa się w warunkach pełnej aseptyki na sali operacyjnej. Po znieczuleniu miejscowym gałki ocznej lek jest wstrzykiwany do ciała szklistego. Godzinę od zabiegu, po badaniu dna oka i pomiarze ciśnienia w oku pacjent udaje się do domu.

Jakie są działania niepożądane związane z podaniem preparatów anty-VEGF?

 Powikłania związane z  podaniem  leku anty-VEGF są rzadkie. Do ciężkich powikłań zalicza się: zapalenia wnętrza gałki ocznej, przedarciowe odwarstwienia siatkówki, przedarcia siatkówki oraz jatrogenną zacmę pourazową. Lekkie powikłania to: wynaczynienie krwi pod spojówkę w miejscu wprowadzania igły, nieznaczny przejściowy wzrost ciśnienia w gałce ocznej oraz reakcje alergiczne.

Jak należy kontrolować wzrok aby wcześnie wychwycić rozwój AMD?

 Bardzo duże znaczenie w tym aspekcie ma świadomośc pacjenta. Osoba, u której stwierdzono w badaniu okulistycznym możliwośc rozwoju AMD (obecnośc druzów) powinna regularnie dokładnie obserwowac stan swojego widzenia posługując się testem Amslera. Jest to prosty test, który wykonywac można w domu. Polega na obserwacji  pola, na którym są naniesione przecinające się  pionowe i poziome linie. Pacjent z AMD obserwuje zakrzywienie linii, a w bardziej zaawansowanym stadium choroby  szaro-czarną plamę.

Jak widzą pacjenci chorzy na AMD?

Zdjęcia za zgodą firmy Novartis